Ο οραματιστής που έφυγε

Την περασμένη εβδομάδα, πέθανε σε ηλικία 90 ετών στο σπίτι του στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα, ένας από τους πιο γνωστούς συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, ο σερ Άρθουρ Κλαρκ.

Υποστηρικτής της ιδέας ότι το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται πέρα από τα όρια του πλανήτη μας, ενέπνευσε γενιές ολόκληρες με τα περίπου 100 βιβλία του και συνετέλεσε όσο λίγοι στην διαμόρφωση της στάσης του κοινού στο θέμα της διαστημικής εξερεύνησης, όπως αναγνωρίστηκε από διάσημους επιστήμονες και αστροναύτες. Παρόλα αυτά, ο ίδιος είχε πει ότι το σημαντικότερο πράγμα που έγραψε στη ζωή του ήταν όχι κάποιο από τα έργα φαντασίας του, αλλά μία εργασία του που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Wireless World το 1945 όπου εξέταζε και ανέλυε την δυνατότητα χρήσης γεωστατικών τεχνητών δορυφόρων σαν σταθμών αναμετάδοσης τηλεπικοινωνιών. Οι γεωστατικές τροχιές ονομάστηκαν «τροχιές Άρθουρ Κλαρκ» και ο ίδιος από πολλούς θεωρήθηκε σαν ο πατέρας της ιδέας των τηλεπικοινωνιακών δορυφόρων.

Γεννημένος στη Αγγλία το 1917 στο Μάινχεντ του Σόμερσετ, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στην RAF σαν ειδικός στα ραντάρ και κατά την διάρκεια αυτής της θητείας του έγραψε την εργασία του για τους γεωστατικούς δορυφόρους. Το 1945 ξεκίνησε ουσιαστικά η καριέρα του σαν συγγραφέας και το 1948 αποφοίτησε από το King’s College (σπούδασε φυσική και μαθηματικά). Το 1950 άρχισε να ασχολείται με την άλλη του μεγάλη αγάπη, τις καταδύσεις, και το 1956 εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Κολόμπο, την πρωτεύουσα της Κεϋλάνης όπου άνοιξε μία επιχείρηση καταδύσεων για τουρίστες. Το 1962 προσβλήθηκε από πολιομυελίτιδα και παρά την ανάρρωσή του, το 1984 ανέπτυξε Υστερο-Πολιομυελιτικό-Σύνδρομο ή Υ.Π.Σ., το οποίο τελικά ήταν και το αίτιο του θανάτου του. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε σε αναπηρική καρέκλα. Το 1998 χρίστηκε ιππότης από την βασίλισσα και πήρε τον τίτλο του «σερ».

Μερικά από τα πιο γνωστά του βιβλία είναι: Το Τέλος Της Παιδικής Ηλικίας 1953, Η Πόλη Και Τ’Αστρα 1956, Τα 9 Δισεκατομμύρια Ονόματα Του Θεού 1967, 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος (σενάριο για την κλασσική ταινία σε συνεργασία με τον Στάνλει Κιούμπρικ και μυθιστόρημα) 1968, Ραντεβού Με το Ράμα 1973. Έγραψε πολλά βιβλία επίσης για τις καταδύσεις και τον υποθαλάσσιο κόσμο, όπως και πραγματείες για την επιστήμη και την εξερεύνηση του διαστήματος.

Σαν συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας ο Άρθουρ Κλαρκ ανήκε στην «παλιά φρουρά» του είδους. Η γοητεία του δεν ήταν στην τέχνη του λόγου του, αλλά στις πλούσιες ιδέες και στο όραμα που κατάφερνε να μεταδώσει στον αναγνώστη. Η πρόζα του ήταν απλή, δημοσιογραφική. Όταν όμως κατάφερνε να συνδυάσει τη στοχαστική και την ονειροπόλα φύση του, το αποτέλεσμα ήταν αριστουργήματα όπως Το Τέλος Της Παιδικής Ηλικίας, Η Πόλη Και Τ’Αστρα και μια σειρά από διηγήματα που πολλά από αυτά συμπεριλαμβάνονται στο Τα 9 Δισεκατομμύρια Ονόματα Του Θεού. Αν ο ‘Ολαφ Στάπλεντον είχε διάδοχο, αυτός ήταν ο Άρθουρ Κλαρκ. Περισσότερο από κάθε άλλο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας έμεινε πιστός στο νεανικό του όραμα της επιστήμης σαν σωτήρα της ανθρωπότητας και της πίστης του ότι προορισμός του ανθρώπου είναι η απελευθέρωσή του από τα δεσμά του πλανήτη που γεννήθηκε και η κατάκτηση των άστρων.

Ο Άρθουρ Κλαρκ κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά των Ελλήνων φίλων της επιστημονικής φαντασίας, μια και τα έργα του ήταν από τα πρώτα που άρχισαν να κυκλοφορούν μεταφρασμένα στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Κάκτος», μια εποχή που η επιστημονική φαντασία ήταν σχεδόν άγνωστη στη χώρα μας. «Θεέ μου, είναι γεμάτο αστέρια!» είναι η θρυλική φράση με την οποία κλείνει το μυθιστόρημα 2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος και αυτή η αίσθηση του δέους και του θαυμασμού για τον φυσικό κόσμο που είναι διάχυτη στο έργο του, αποτελούσε μια όαση στην οποία οι αναγνώστες του έσπευδαν για να ξεδιψάσουν με κάθε νέο βιβλίο του που μεταφραζόταν και κυκλοφορούσε.

Οι περίφημοι τρεις νόμοι του Άρθουρ Κλαρκ που διατύπωσε στο Προέκταση στο μέλλον (1962) δίνουν μια σπάνια ενόραση για τον τρόπο που έβλεπε την επιστήμη και την επιστημονική φαντασία:


1. Όταν ένας διακεκριμένος αλλά ηλικιωμένος επιστήμονας δηλώνει ότι κάτι είναι δυνατό, είναι σχεδόν σίγουρο πως έχει δίκιο. Όταν δηλώνει ότι κάτι είναι αδύνατο, το πιο πιθανό είναι πως κάνει λάθος.

2. Ο μόνος τρόπος να ανακαλύψουμε τα όρια του πιθανού είναι να ριψοκινδυνέψουμε λίγο πέρα μέσα στο απίθανο.

3. Οι αρκετά προχωρημένες τεχνολογίες δεν ξεχωρίζουν από τη μαγεία.